< h2> سندرم قره باغ – ریشه ها و پیامدها. قسمت دوم. 2 سپتامبر 2020 ، ساعت 10:05
Avesta.Tj | 02.09.2020 | بعد از م. گورباچف در اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی ، “گلاسنوست” و “پرسترویکا” اعلام شد ، که قبلاً مورد بی مهری قرار گرفته بود ، اما مشکلات اقتصادی-اجتماعی موجود در سرتاسر اتحاد جماهیر شوروی برای عموم مردم مطرح شد. رهبری وقت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی آذربایجان توسط جدایی طلبان ارمنی به حفظ عمدی عقب ماندگی اقتصادی منطقه ، نقض حقوق ، فرهنگ و هویت اقلیت ارمنی در آذربایجان متهم شد.
کامبر یا ابتدای پایان
از سال 1987 ، نارضایتی مردم ارمنستان از وضعیت اقتصادی-اجتماعی در قره باغ کوهستانی افزایش یافته است. برای اخراج آذربایجانی ها ، سازمان های ملی گرای ارمنستان در قره باغ و ایروان ماهرانه از تجمعات و نارضایتی عمومی مردم از مشکلات اجتماعی و خانگی که به دلیل بحران اقتصادی عمومی در اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی بوجود آمد استفاده کردند
به منظور منحرف کردن توجه عمومي از بروز مشكلات روزمره ، حملات احساساتي ارمنيان قومي ، كه بطور ويژه سازمان يافته و به طور مصنوعي بر اساس منفي مناقشه انجام شده اند ، عليه مردم صلح جوي آذربايجان انجام شد.
تحریک تازه.
مشاور امور اقتصادی رئیس جمهور اتحاد جماهیر شوروی سوئد ابل آگان بکیان به فرانسه سفر کرد ، جایی که در جلسه ای با گروهی از ارامنه فرانسوی در هتل بین قاره ای صحبت کرد به گونه ای که انگار قبلاً از رضایت رهبر شوروی M.S. گورباچف برای الحاق قره باغ به ارمنستان. این فقط یک بیانیه تحریک آمیز بود ، یا بهتر بگوییم ، او “اردک” اطلاعاتی را راه اندازی کرد.
سخنرانی ابل آگان بکیان ، چاپ شده در روزنامه کمونیستی فرانسه L’Humanité ، احساسی از آن روز بود و به موضوع اصلی بسیاری از روزنامه ها و کانال های رادیویی ارمنستان خارجی تبدیل شد.
در زمانی که ارمنستان حملات گسترده ای به خاک آذربایجان انجام داد ، دیاسپورای ارمنی و لابی گرایان در کشورهای غربی در جنگ اطلاعاتی ، که هنوز با هدف افشای آذربایجان در جامعه جهانی در پرتو متجاوز انجام می شود ، بسیار موفق شده اند.
قبل از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی ، اقدامات غیر مجازات جدایی طلبان ارمنی که به صورت خشونت و اخراج جمعیت آذربایجان از منطقه خودمختار قره باغ انجام شده بود ، از هفت منطقه مجاور اتحاد جماهیر شوروی آذربایجان و اتحاد جماهیر شوروی ارمنستان به اوج خود رسید با حمله مسلحانه علیه غیرنظامیان آذربایجان. این روند بیشتر در نوامبر 1987 شدت گرفت. در آن سالها بود که پرونده های ادعای ارضی به آذربایجان همسایه بیشتر شد و با تماس های اعتراضی برای انتقال منطقه خودمختار قره باغ به ارمنستان دامن زد.
دولت وحشت یا شروع تجاوز
دوره بی ثباتی اوضاع و وخیم تر شدن اوضاع در آذربایجان ، اول از همه ، ناشی از اختلافات ارضی ارمنستان بر سر قره باغ بود.
در 13 ژانویه 1990 ، تجمعی در باکو آغاز شد و خواستار استعفای اولین دبیر کمیته مرکزی جمهوری آذربایجان SSR A. Vezirov به دلیل عدم توانایی در تأمین امنیت جمعیت آذربایجان در قره باغ قره باغ و مناطق اطراف آن شد. این گردهمایی از ایجاد شورای دفاع ملی (SNO) خبر داد.
در 15 ژانویه 1990 ، رئیس اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی م. گورباچف فرمان هیئت رئیسه شورای عالی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی “در مورد اعلام وضعیت فوق العاده در منطقه خودمختار قره باغ و مناطق مجاور” را امضا می کند. بر اساس این فرمان ، وضعیت اضطراری در قلمرو NKAO و مناطق مجاور SSR آذربایجان ، در منطقه Gorus از اتحاد جماهیر شوروی ارمنستان و همچنین در منطقه مرزی SSR آذربایجان در امتداد مرزهای دولت اتحاد جماهیر شوروی اعلام شد.
در رابطه با شرایط دشوار ، دبیر کمیته مرکزی CPSU آندره گیرنکو ، عضو شورای ریاست جمهوری یوگنی پریماکوف ، مارشال وزیر دفاع اتحاد جماهیر شوروی دیمیتری یازوف ، ژنرال والنتین وارننیکوف فرمانده کل ارتش و تعدادی دیگر از مقامات عالی رتبه فوراً وارد باکو شدند.
در 19 ژانویه ، در مقابل ساختمان کمیته مرکزی حزب کمونیست آذربایجان در صبح ، جلسه ای هزاران نفره برگزار شد که شرکت کنندگان در آن خواستار عدم تصویب فرمان هیئت رئیسه شورای عالی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی از 15 ژانویه 1990 در مورد ایجاد وضعیت اضطراری در تعدادی از مناطق آذربایجان بودند.
تصویب فرمان هیئت رئیسه شورای عالی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی اقدامی قانونی نبوده و با قانون فعلی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی مغایرت داشت ، بر اساس آن باید وضعیت اضطراری پس از درخواست شوروی عالی اتحاد جماهیر شوروی جمهوری آذربایجان به رهبری مرکزی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی با
درخواست چنین تصمیمی ، و شورای عالی اتحاد جماهیر شوروی جمهوری آذربایجان و کمیته مرکزی حزب کمونیست جمهوری آذربایجان با چنین درخواستی به مرکز مراجعه نکردند.
علی رغم غیرقانونی بودن چنین حکمی ، در 19 ژانویه ، هیئت رئیسه شورای عالی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی امضا شده توسط رئیس جمهور اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی را تصویب کرد. فرمان گورباچف ”در مورد ایجاد وضعیت اضطراری در باکو و تعدادی از شهرک های اتحاد جماهیر شوروی آذربایجان”.
در شب 19 تا 20 ژانویه ، با دستور دیمیتری یازوف ، وزیر دفاع اتحاد جماهیر شوروی ، نیروها وارد باکو شدند. در نتیجه این عملیات جنایتکارانه ، 134 غیرنظامی کشته ، 744 نفر زخمی و 400 نفر مفقود شدند. تشکیلات نیروی زمینی ، دریایی ، هوایی و هوابرد اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی و همچنین نیروهای ویژه KGB و وزارت امور داخلی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در قتل غیرنظامیان در باکو شرکت کردند.
در 22 ژانویه 1990 ، جلسه فوق العاده شورای عالی AzSSR برگزار شد ، که ارزیابی سیاسی از وقایع 20 ژانویه ارائه داد. پارلمان قطعنامه “در مورد لغو وضعیت اضطراری در باکو” را تصویب کرد. یک کمیسیون معاون برای بررسی وقایع ایجاد شد. در بیانیه کمیسیون شورای عالی اتحاد جماهیر شوروی جمهوری آذربایجان برای بررسی وقایع 19 تا 20 ژانویه 1990 در باکو ، گفته شد:
“مقامات متفقین ، با نادیده گرفتن قوانین کشور و هنجارهای حقوقی بین المللی ، نادیده گرفتن حقوق حاکمیت اتحاد جماهیر شوروی آذربایجان ، نقض شدید مفاد پیمان تشکیل اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی ، قانون اساسی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی و قانون اساسی جمهوری آذربایجان ، بدون موافقت بالاترین ارگانهای قدرت دولتی جمهوری و در صورت عدم وجود شرایط اضطراری ارائه قانون قانونی ، ورود غیرقانونی نیروها به جمهوری سوسیالیستی شوروی آذربایجان و اعلام وضعیت اضطراری در پایتخت آن باکو را انجام داد. “
حوادث ناگوار اوایل سال 1990 در باکو با عنوان “ژانویه سیاه” در تاریخ آذربایجان ثبت شد و 20 ژانویه به یک روز عزاداری تبدیل شد ، و اعمال غیرانسانی رژیم شوروی ، تمایل به حاکمیت و ایجاد یک کشور مستقل را به تصویر کشید. اندیشه آزادی در آگاهی عمومی آذربایجانی ها رواج یافت.
به اصطلاح “سندرم قره باغ” که انگیزه جدیدی برای وخیم شدن اوضاع ایجاد می کند ، نه تنها باعث ناآرامی در اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی آذربایجان در ژانویه 1990 شد ، بلکه فرایندهای تجزیه دیگری را نیز به وجود آورد که منجر به درگیری مسلحانه قومی بین ارمنی ها و آذربایجانی ها شد.
خبرنگار ویژه آسیای میانه
آژانس اطلاعات و تحلیلی بین المللی
“روزمره EURASIA” شوکرات سلاموف بارلاس