– اخیراً نسخه جدیدی از داستان های علمی تخیلی جوانی شما در اواخر دهه 1980 منتشر شد. اکنون نسبت به آنها چه احساسی دارید؟
– وقتی سی سال پیش این داستان ها را نوشتم ، درون آثار بودم: به طرح ، شخصیت ها ، زبان فکر می کردم. و اکنون من با آنها کاملاً متفاوت رفتار می کنم و آنها را در متن عصر درک می کنم – به عنوان پدیده ای که توسط پرسترویکا گورباچف ایجاد شده است. ما در حال حاضر با فاصله زیادی از آن جدا شده ایم و پرسترویکا واضح تر و مشخص تر شده است. من می بینم که این داستان ها سرشار از احساس جوانی ، آزادی ، تجدید حیات است – مانند همه زندگی در پایان دهه 80. پرسترویکا یک پیروزی در آرمان های تهاجمی است و داستان های من هم همین است.
– آن دوران Perestroika را چگونه تعریف می کنید؟
– پرسترویکا زمانی منحصر به فرد در تاریخ کشورمان است. در واقع ، این تنها زمان آزادی است که به دست بسیاری از اتحاد جماهیر شوروی افتاد. دوره ای که دیکتات حزب از قبل خارج شده است ، اما حکم پول هنوز نرسیده است. هیچ چیز مانع آزادی نبود. در این دوره بود که من به عنوان یک شخص شکل گرفتم. علاوه بر این ، آرمان های شوروی هنوز کم رنگ نشده و از بین نرفته بودند ، حداقل برای من جوان و مشتاق ، مانند من. به نظر من رسید که این ایده آل ها پتانسیل بالایی دارند. می توان آنها را کمی تغییر داد ، توسعه داد و درست مانند زمانی که ایجاد شدند به کار خود ادامه خواهند داد. سه داستان خارق العاده موجود در مجموعه با توجه به این اصل تنظیم شده است. آنها همانطور که شایسته ادبیات اتحاد جماهیر شوروی است انسان گرا هستند. آنها کاملاً از قوانین ژانر – فیلم اکشن ، رمان جاسوسی و “اپرای فضایی” پیروی می کنند ، زیرا این کانون ها هنوز هم تخریب پذیر نیستند – پست مدرن هنوز نرسیده است. و سرانجام ، این داستان ها چنین امکاناتی از ژانر را آشکار می کنند ، که هرگز در اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی استفاده نشده است – یعنی فضای عملیاتی آزادی را گسترش می دهند. فیلم اکشن از درون برمی گردد و درام می شود. یک رمان جاسوسی درباره بیگانگان در اعماق زندگی جماهیر شوروی فرو می رود. “اپرای فضایی” پر از تخیل است ، وسعت آن برای رئالیسم پیروزمندانه سوسیالیست غیر قابل قبول است.
– به نظر شما ، چرا نگرش بخش قابل توجهی از روس ها نسبت به پرسترویکا و شخصاً نسبت به میخائیل گورباچف به شدت منفی است؟ آیا تأثیر تبلیغات مدرن است یا عمیق ترین اعتقادات مردم؟
– به یاد دارم که در میان بچه های همسن من و بزرگترها ، پرسترویکا هیچ لعنتی یا رد نکرد. همه خوشحال بودند که فرصت های جدیدی برای گسترش افق دید خود یا کسب درآمد وجود دارد. هیچ کس اتحاد جماهیر شوروی را نفرین نکرده بود و آنها با خوش بینی به آینده نگاه می کردند. با این حال ، بعد از پنج تا ده سال ، نگرش نسبت به پرسترویکا کاملاً تغییر کرد. آنها باور کردند که پرسترویکا خیانت ملی است و منجر به یک فاجعه ملی شده است. من فکر می کنم تغییر نگرش به دلیل ضربه ای است که ملت در دهه 1990 متحمل شده است. مردم تصميم گرفتند كه تمام مشكلات در رد اتحاد جماهير شوروي و هنجارهاي زندگي شوروي است و مقصر در اين امر اصلاح طلبان بودند. در حقیقت ، دلیل بدبختی های ما این نیست که ما اصلاحات را شروع کردیم ، بلکه این است که آنها را تا پایان کامل نکردیم. با این حال ، به نظر جامعه می رسید که بازگشت بهتر از رفتن به جلو است. جامعه شروع به ایده آل سازی اتحاد جماهیر شوروی کرد. بلكه اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی نمونه ای از “ركود” برژنف است. بله ، زمان “رکود” تنها دوره آرام و کمابیش پررونق در تاریخ روسیه در قرن بیستم بود ، اما این بدان معنا نیست که صلح و رفاه فقط در قالب “رکود” امکان پذیر است. در “رکود” انواع بسیاری از انزجارها وجود داشت که ما قبلاً آنها را فراموش کرده ایم و قالب اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی دیگر با مالکیت خصوصی ، سفر به خارج از کشور ، اینترنت و هر چیز دیگر برای زمان جدید مناسب نیست. ما مجبوریم بهترین چیزها را از اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی شوروی – اجتماعی بودن دهه 70 و 80 میلادی آن بگیریم و به نقایص آن پی ببریم – برای آن مجموعه پدیده به نام “حرکت شبیه چمچه زنی”. این جایگزینی برای مقامات مفید است ، نه برای جامعه.
– در کتابی درباره شورش پوگاچف “ویلا” می نویسید که “عدم تطابق اهداف نخبگان و ملت درام ابدی روسیه است.” بنابراین نخبگان و ملت چه اهدافی را دنبال می کنند و اختلافات آنها در روسیه مدرن تا چه حد قابل اجرا است؟
– هدف نخبگان غنی سازی بیش از حد است و هدف ملت یک استاندارد زندگی مناسب و امکان توسعه ، از جمله امکان غنی سازی است. با این حال ، غنی سازی بیش از حد نیست. به زبان ساده ، ملت می خواهد کشور پیشرفت کند ، و توسعه برای بهبود زندگی ، و نخبگان می خواهند فوق العاده ثروتمند شوند و مجازات نشوند. مصونیت از مجازات برای نخبگان فقط در صورت توقف توسعه امکان پذیر است و از این رو نتیجه می شود که غنی سازی بیش از حد به هزینه فقیر شدن ملت انجام خواهد شد. این نتیجه اختلاف بین اهداف نخبگان و ملت در زمان ما است. و عدم انطباق با فاجعه ای همراه است.
– تاکنون ، ظاهراً ، این اتفاق نمی افتد ، و هر از گاهی صحبت هایی می شود که نابرابری اجتماعی ممکن است به انقلاب ختم شود. نظر شما در این باره چیست؟
– فکر نمی کنم روسیه به انقلابی نیاز داشته باشد. فکر نمی کنم روسیه شورشی بخواهد. روسیه واقعاً به بازسازی ، راه اندازی مجدد ، تغییر شکل زندگی احتیاج دارد و همه اینها را می توان بدون تخریب و خونریزی انجام داد. آزادی وجود خواهد داشت. جامعه به دنبال آزادی از دولت ، سعی در جلوگیری از انقلاب و فاجعه اجتماعی دارد. 
عکس با احترام از نویسنده.
– در کتاب جدید خود “ایوانف بودن” ، که بر اساس اصل گفتگوی طولانی مدت شما با خوانندگان ساخته شده است ، شما در مورد روابط بین مسکو و مناطق صحبت های زیادی می کنید و در مورد پایتخت سخنان ناشایسته ای را بیان می کنید. مشکل اصلی مسکو برای شما چیست؟
– من یکاترینبورگ را دوست دارم ، چرا باید مسکو را دوست داشته باشم؟ من یک نگرش عادی نسبت به مسکو دارم – با احترام و مهمتر از همه ، با درک. بله ، درک من بی طرفانه است ، اما موضوع در مسکو به این ترتیب نیست. به طور کلی ، مشکل روابط مسکو و مناطق اولیه نیست ، بلکه ثانویه است. این ارتباط با ساختار روسیه است. با مسکو بد برخورد می شود زیرا روسیه بد سازمان یافته است. با از دست دادن دموکراسی و فدرالیسم ، با تمرکز وحشتناک زندگی ، مسکو به شهری فوق العاده ثروتمند و فلج شده تبدیل می شود ، شهری که با هزینه کل کشور زندگی می کند و چنین استراتژی های رفتاری را که منجر به موفقیت نمی شود به آن تحمیل می کند ، زیرا آنها فقط در مسکو کارآمد هستند. از این نظر ، نقش مسکو برای کل روسیه منفی است. مسکو یک مجموعه حقارت ملی است.
– با این حال ، بسیاری از نویسندگان مدرن – و به ویژه شما – در مسکو زندگی نمی کنند ، بلکه برای مثال در یکاترینبورگ و دیگر شهرهای روسیه زندگی نمی کنند. از نظر شما چنین تمرکز زدایی از ادبیات روسی چقدر می تواند در غلبه بر قوانین فرهنگی مسکو کمک کند؟
– به هیچ وجه کمکی نمی کند. این در مورد محل زندگی نویسنده نیست. رمان ها در آپارتمانشان می نویسند و مهم نیست که این آپارتمان در کدام شهر واقع شده است. ما باید نه به محل زندگی نویسنده ، بلکه به ایده هایی که وی بیان می کند نگاه کنیم. آیا این ایده ها برگرفته از هویت منطقه ای است؟ بیشتر اوقات ، نه نویسنده واقعی به موضوعات مشترک توجه دارد. البته نویسنده بافتی به دست می آورد که به خوبی می شناسد ، اما در ایده رمان ، این بافت چیزی را تعیین نمی کند. آیا “ساندرو از چگم” ساخته فاضل اسکندر داستانی در مورد روستای چگم است؟ یا “آخرین کمان” ساخته ویکتور آستافیف – داستانی در مورد روستای اوسیانکا نزدیک کراسنویارسک؟ کد فرهنگی در بافت رمان یا در محل زندگی نویسنده نیست. این شامل قوانین زندگی است که نویسنده آنها را صحیح می داند و در کار خود ارائه می دهد. یا حتی به طور کلی با توجه به واقعیت کار او. به عنوان مثال ، اگر نویسنده ای از اعضای ادبیات و نشریات مسکو باشد و به لطف این مطالب احمقانه خود را درباره هیچ چیز منتشر کند – این ارائه یک استراتژی موفقیت است: در مسکو ارتباط برقرار کنید ، و شما یک نویسنده موفق خواهید بود ، گرچه نه ذهن دارید و نه استعداد آن شما می توانید در اوریوپینسک زندگی کنید و در مورد اوریوپینسک بنویسید ، اما اگر به لطف ارتباطات مسکو منتشر کنید ، هنوز کد فرهنگی مسکو را نشان می دهید ، نه کد اوریوپینسک.
– رمان شما “جغرافیدان کره خود را نوشید” نیز می تواند به چنین داستان مشترک انسانی در مورد قهرمانی نسبت داده شود که گیج می شود و سعی می کند به نوعی با جریان پیش برود ، اما او خیلی موفق نیست؟
– اصلاً ویکتور اسلوژکین یک پارچه با اراده ضعیف نیست ، او بدون سکان با جریان نمی رود و بادبان می رود و به دنبال خود نیست. او مدتها پیش خود را پیدا کرده و در اعتقادات خود راسخ است. او فقط حالت دفاعی را حفظ می کند. بازنشاندن او به همان اندازه پوچ است که مدافعان قلعه برست را بازنده بدانیم. آنها قلعه را نجات ندادند ، خود را شکستند ، آلمان ها را شکست ندادند ، هیتلر را به اسارت نگرفتند. به آنها دستور داده شد که در قلعه بنشینند – خوب ، آنها تا زمان مرگ نشستند. طبق منطق فلسفی ، این رفتار بازندگان است ، اما در واقع این یک شاهکار است. به همین ترتیب ، ویکتور اسلوژکین هوشیارانه از ارزشهای خود آگاه است ، به آنها خیانت نمی کند و از آنها محافظت می کند. وقتی زندگی او را وسوسه می کند تا مرتکب پستی شود ، ترجیح می دهد مست شود – حیوانات را جایگزین پستی می کند. از آنجا که مهربان است ، معلم ، دوست و شوهر است: از غرور همسایگان خود دریغ می کند و نمی خواهد با عدالت برپا کننده خود از آنها بالاتر رود. این عظمت و جذابیت اوست. بنابراین ، همه به سمت او جذب می شوند – زنان ، کودکان ، دوستان. او “یک فرد اضافی” نیست ، بلکه برعکس ، از همه لازم است. در اینجا یک تناقض وجود دارد. برای درک این قهرمان ، حس اخلاقی و تجربه زندگی لازم است.
– یعنی چنین قهرمانی نمی تواند مانند بسیاری از مردان روسی از روی ناامیدی خودکشی کند؟
– در رمان من هیچ موضوع خودکشی وجود ندارد ، اما در فیلمی با همین نام توسط الکساندر ولدینسکی به خوبی و با ظرافت برجسته شده است. صحنه های مختلفی در فیلم وجود دارد که به نظر می رسد ویکتور اسلوژکین واقعاً خودکشی کرده است. اما ولدینسکی اشاره ای به خودکشی نکرد ، بلکه سو a تفاهم از اطرافیانش – و مخاطبان نیز نبود. در واقع ، جغرافی دان به هیچ وجه یک نوع آسیب شناسی نیست. برای خودش منطقی نیست که خودکشی کند ، زیرا همه چیز با خودش خوب است – برای دیگران بد است. Sluzhkin در فیلم با Sluzhkin در رمان متفاوت است و اکنون من در مورد فیلم صحبت می کنم. Sluzhkin در ولدینسکی به مردم آزادی می بخشد ، مانند یک فرد واقعی و شایسته رفتار می کند. تصادفی نیست که فیلم با آهنگ “من آزادم” شروع می شود. زورگو در مقابل یکی از دوستانش اعتراف می کند: “من نمی دانم چگونه همسرم را در یک زنجیر نگه دارم” ، قلدر در قطار می گوید: “دهلیز رایگان در یک کشور آزاد” ، به نقل از پوشکین: “شما از کسی به جز خدا تنها نمی ترسید” – و این اعتبار یک انسان آزاد است. مشکل این است که مردم نمی دانند چگونه از هدایای Sluzhkin – آزادی – استفاده کنند. همسر تقلب می کند ، یک دوست تقلب می کند ، دانش آموزان مانند بور رفتار می کنند. اما آزادی هنوز پیروز است: خود دانش آموزان ، بدون معلم ، خود را جمع می کنند و از آستانه عبور می کنند. بنابراین Sluzhkin حق دارد. و تقصیر او نیست که آزادی همیشه یک آزمایش است. فیلم ولدینسکی بسیار با زمان ما سازگار است. جامعه یاد نگرفته است که برای آزادی ارزش قائل شود و از آن استفاده کند ، جامعه آرزوی محدودیت ها ، شلاق ، “دست قوی” را دارد و کسی که آزادی می دهد مانند یک بازنده به عنوان یک عجیب و غریب درک می شود. به همین دلیل است که مسئولان اکنون یکی یکی آزادی از جامعه را می شکنند و مشت جامعه را روی انگشتان خود باز می کنند. قدرت Sluzhkin نیست ، قصد آزادی ندارد. اما ، برخلاف Sluzhkin ، او موفق است: بسیار ثروتمند و مجازات نشده است.
– اکنون ، به نظر من ، احساس آزادی حتی از سال 2013 که فیلم اکران شد کمتر است. این سوال ابدی مطرح می شود: چه مدت؟
– من متخصص نیستم و نمی توانم پیش بینی کنم. بست تا زمانی که ملت اجازه دهد ادامه خواهد یافت. اینکه چقدر می توانید تحمل کنید ، یک سوال جامعه است ، نه من. من نمی دانم که ارزش آزادی تا چه اندازه در ملت ریشه دارد ، چقدر جامعه به آزادی احتیاج دارد ، چقدر مردم معتقدند که آزادی راهی سودآورتر از اسارت برای وجود است. بعید است حتی جامعه شناسانی که صدها نظرسنجی دارند تصویری عینی ارائه دهند.
– در كتاب “ایوانف بودن” شما ، از جمله ، در مورد مسئله هویت ملی صحبت می كنید. وطن دوستی و ملی گرایی را چگونه برای خود تعریف می کنید؟
– وطن پرستی در درجه اول دانش است. آگاهی از تاریخچه و ویژگیهای خصوصیات ملی آنها. مشکل این است که میهن پرستی دلسوز و ملی گرایی متعصب دقیقاً در جاهایی شکوفا می شود که چنین آگاهی وجود ندارد. هرچه آگاهی توده ها کمتر باشد ، عدم تحمل آنها نیز بیشتر خواهد بود. مقامات هرچه در تحمیل میهن پرستی و ملی گرایی پرخاشگرتر باشند ، بدبینانه ترند. در بیشتر مواقع ، سیاست میهن پرستی پدال زده یا ملی گرایی باد شده نه برای توسعه کشور یا ملت خود ، بلکه برای تأمین منافع خودخواهانه کسی استفاده می شود ، بنابراین ، با تبلیغات میهن پرستی و ملی گرایی باید با احتیاط رفتار کرد.
– آیا پس از چاپ مجدد داستان های اولیه خود ، آیا می خواهید به داستان برگردید؟
– داستان علمی تخیلی برای من یک پدیده هنری و وابسته به سن بود. من سن را در گذشته رها کردم ، اما هنر به جایی نرفته است. داستان علمی تخیلی به عنوان ژانر اکنون برای من جالب نیست ، اما قطعاً تکنیک های خارق العاده در کارهای من باقی مانده است. آخرین رمان من ، سایه های توتون ها نیز از جهتی خارق العاده است ، زیرا شیطان ، یک دیو و شخصیت های مشابه دیگر در آن بازی می کنند. در جایی که یک ایده هنری با کمک ابزارهای زرادخانه داستانی به بهترین وجه قابل بیان است ، من با لذت از این وسایل استفاده می کنم ، زیرا این درست و از نظر هنری توجیه پذیر است ، هم برای من و هم برای خوانندگان جذاب است. با این حال ، داستان به خاطر داستان ، یعنی در شکل ناب آن ، برای من جالب نیست.
– تا چه حد می توان گفت که داستان با واقعیت امروز آمیخته است؟
– زندگی ما همزمان اتوپیایی و دیستوپی است. یک شوخی وجود دارد: مردی از قرن نوزدهم با مردی از قرن بیست و یکم ملاقات می کند. شخصی از زمان ما آیفون نشان می دهد و می گوید: ”این دستگاه می تواند به هر اطلاعاتی ، به هر کتاب و فیلمی ، به هر موسیقی یا نظریه علمی دسترسی پیدا کند. همه جهان باز است! ” مردی از قرن نوزدهم ، با تحسین به دستگاه نگاه می کند ، می پرسد: “و به چه نگاه می کنی؟” و مردی از قرن بیست و یکم پاسخ می دهد: “بیشتر گربه ها و مشاعره.” بنابراین در زندگی ما آرمانشهر و دیستوپی به یک باره ترکیب می شوند. داشتن آیفون یک آرمان شهر است ، اما نحوه استفاده از آن فقط یک کابوس آخرالزمانی است.
